Lan kim tuyến là loại cây dược liệu quý hiếm, đã được đưa vào danh sách đỏ của Việt Nam, là loài lan cần được bảo vệ trong tự nhiên.
Đặc điểm của lan kim tuyến
– Cây lan kim tuyến có nguồn gốc từ Hy Mã Lạp Sơn với 28 loại khác nhau được du nhập và trở thành phổ biến ở nước ta. Chúng còn có nhiều tên gọi khác nam trùng thảo, lan gấm, lan kim tuyến lông cứng, giải thủy tơ, …
– Là cây thân thảo lâu năm, có thân rễ mọc dài, thường đâm thẳng xuống đất. Trung bình một cây kim tuyến có từ 2 – 10 rễ, chiều dài rễ từ 3 – 8 cm. Thân khí sinh thường mọc trên mặt đất, có chiều dì từ 4 – 7 cm, đường kính từ 3 – 5 cm, mọng nước, nhẵn bóng, có màu xanh trắng đôi khi có màu hồng nhạt.
Lá có dạng hình trứng, tròn phân gốc, nhọn dần về phần ngọn, ở chop có mũi ngắn, mọc cách xoắn quanh thân, xòe trên mặt đất, có kích thước từ 2 – 6 cm, lá có màu nâu đỏ mặt trên, mặt dưới có màu đỏ nhạt. Gân lá có hình mạng nhiện, thường có 5 gân gốc, cuống dài 1 cm, thường có màu xanh trắng, bẹ lá có màu hơi đỏ tía. Hoa tự mọc thành chum ở đầu ngọn thân, trục hoa dài từ 5 – 20 cm, có phủ một lớp long màu nâu đỏ, mỗi chum có từ 5 – 10 hoa trắng, hai bên mang từ 5 – 8 râu mỗi bên.
Cây thường mọc ở vách núi, ven song nơi có nhiệt độ thấp, ẩm độ cao. Cây sinh trưởng phát triển trung bình. Cây lan kim tuyến thường nở hoa vào tháng 9 – 12 hàng năm, ra quả vào tháng 12 đến tháng 3 năm sau.
Giá trị sử dụng của cây lan kim tuyến
2.1 Là cây dược liệu quý
– Trong Đông y, cây lan kim tuyến là một dược liệu quý có tác dụng tăng cường sức khỏe, bồi dưỡng khí huyết. Bên cạnh đó cây lan kim tuyến còn có tính kháng khuẩn. Được sử dụng trong các bài thuốc phòng trừ ung thư, hỗ trợ bệnh gan, ổn định huyết áp rất hiệu quả.
– Hiện nay y học hiện đại đã nghiên cứu và công nhận cây lan kim tuyến là cây thảo dược quý hiếm.
* Một số bài thuốc từ cây lan kim tuyến
– Điều trị các bệnh từ gan: Các hoạt chất có trong cây lan kim tuyến hỗ trợ theo cơ chế tăng cường hệ miễn dịch, phục hồi tổn thương. Các bệnh về gan sử dụng cây lan kim tuyến điều trị rất hiệu quả. Cách dùng lấy 25 gram lan kim tuyến khô + 35 gram cây cà gai leo sắc nước uống hằng ngày.
– Bệnh ung thư: Trong bài thuốc trị ung thư sử dụng lan kim tuyến kết hợp với cây xạ đen mang lại hiệu quả khả quan. Lấy cây lan kim tuyến tươi 25 gram + 35 gram cây xạ đen đun nước uống.
– Bệnh tiểu đường: Lây lan kim tuyến có tính mát, bồi bổ khí huyết, hỗ trợ đường huyến trong máu ổn định. Lấy 25 gram cây lan kim tuyến hãm nước uống sau ăn 15 phút.
– Chứng mất ngủ có thể dùng cây lan kim tuyến tươi (25 gram) + hoài sơn khô (15 gram) + tâm sen (8 gram) hãm nước uống hằng ngày.
– Ngoài ra trong dân gian còn sử dụng để ngâm rượu: 1 kg cây tươi (500 gram cây khô) ngâm với 3 lít rượu. Uống rượu ngâm cây lan kim tuyến có tác dụng bồi bổ cơ thể, hỗ trợ hệ miễn dịch cho cây.
2.2 Trồng làm cây cảnh
– Với đặc điểm cây nhỏ xinh, lá có màu sắc bắt mắt đẹp, độc lạ, hiện nay cây lan kim tuyến được trồng để trang trí. Chủ yếu trồng chậu nhỏ để bàn tạo không gian thư giãn.
– Cây lan kim tuyến đang được khuyến khích nhân giống đê bảo tồn giống tại các trung tâm nguyên cứu cây dược liệu.