Với hoa lan, ta thường lựa chọn các phương pháp nhân giống vô tính, trong đó phương pháp nhân giống vô tính invitro này càng được sử dụng rộng rãi vì hệ số nhân giống cao, giữ nguyên vẹn được tính trạng của cây mẹ, bên cạnh đó lại cũng có thể can thiệp gây đột biến.
Lan Hồ Điệp là một trong những loài hoa rất được ưa chuộng, mang lại giá trị kinh tế cao. Hoa có kiểu dáng đẹp, màu sắc rực rỡ, lâu tàn, thường nở vào dịp Tết nên càng được nhiều người lựa chọn. Vì vậy, việc nhân giống cho hệ số nhân cao là giải pháp hàng đầu để đáp ứng nhu cầu hoa lớn của thị trường đặc biệt là vào các dịp lễ tết.
Quy trình nhân giống invitro đối với lan Hồ Điệp khó hơn nhiều so với các giống lan khác, vì vậy tỉ lệ thành công chưa cao.
Các nguyên liệu cho nghiên cứu nhân giống lan hồ điệp là: đỉnh sinh trưởng, phát hoa, lá non, chóp rễ.
Trong đó, phát hoa được nghiên cứu nhiều nhất do khi cắt phát hoa không ảnh hưởng đến sức sống của cây mẹ. Gốc phát hoa có các đốt chứa mắt ngủ nên rất thuận tiện cho kích thích tạo chồi. Thông thường các phát hoa có từ 3 – 4 hoa nở rất thích hợp cho bước vô mẫu.
Yêu cầu khi lựa chọn phát hoa: Chọn phát hoa cứng cáp, các mắt ngủ phình to, khỏe thuận tiện cho việc khử trùng mẫu.
Các đoạn phát hoa có chiều dài 50 – 60mm có chứa mắt ngủ được cấy lên môi trường giàu khoáng (Murashige và Skoog, 1962) bổ sung chất điều tiết sinh trưởng Cytokynin 6 – BA từ 0.5 – 2.0 mg/L.
Sau 30 ngày nuôi cấy, mắt ngủ sẽ mọc dài, tạo lá non và phát triển thành chồi, sau đó ra rễ. Để có hệ số nhân cao, các lá non từ chồi đang nuôi trong điều kiện in vitro được cắt nhỏ theo kích thước khoảng 10mm x 10mm nuôi cấy tái sinh. Từ 3 – 4 tháng, các tế bào xung quanh mép lá cảm ứng tạo PLBs. Các PLBs phát triển thành chồi và cũng là nguồn mẫu để sản xuất cây con sau này.
Một quy trình nhân giống lan Hồ Điệp như vậy phải mất gần 1 năm để tạo cây con hoàn chỉnh.
Cách rút ngắn thời gian nhân giống lan Hồ Điệp
Nếu tạo được cụm chồi hoặc PLBs từ mắt ngủ phát hoa sẽ rút ngắn rất nhiều thời gian. Một loạt các nghiệm thức được tiến hành nhằm so sánh sự cảm ứng của mẫu cấy.
Trong vòng 50 ngày, các cấu trúc tương tự PLBs được hình thành từ mắt ngủ trên đoạn phát hoa. Sự tái sinh PLBs đòi hỏi phải có Cytokinin và Auxin trong môi trường nuôi cấy: MS bổ sung Kinetin 2.2 mg/L, IAA 2.0 mg/L.
Các mẫu cấy tạo cụm chồi hình thành sớm hơn, chỉ sau 40 ngày, khoảng 5chồi/cụm. Thành phần môi trường tối ưu cho thấy BA 3.0 mg/L và NAA 0.5 mg/L được kết hợp với môi trường khoáng MS. Ta thu được PLBs và các chồi đồng nhất khỏe mạnh giúp tái sinh chồi tạo cây con nhanh chóng, rút ngắn tương đối thời gian nhân giống lan Hồ điệp.